Prawo

Czy można podważyć testament znaleziony po latach?

Po śmierci spadkodawcy uprawnieni do spadku dzielą się nim zgodnie z przypadającymi im udziałami. Niektórzy kupują rzeczy namacalne, jak domy czy auta. Inni inwestują, z lepszym lub gorszym skutkiem. Zdarza się, że opłacają dzieciom studia, wydają wszystko na podróże, albo sprzedają mieszkanie i wyprowadzają w inny zakątek świata. Pieniądze już dawno wydane, gdy nagle, po kilkunastu latach, zjawia się była żona spadkodawcy z testamentem i żąda oddania spadku. Czy można się przed tym bronić?  Tak – można wnioskować o podważenie każdego testamentu. Co ważne, nawet w przypadku fiaska takich starań, można dochodzić zachowku od testamentowego spadkobiercy.

Testament to oświadczenie woli zmarłego. A że oświadczenia woli mogą być obarczone wadami, każdy testament można podważyć. W zależności od jego formy jest to mniej lub bardziej skomplikowane. Podważyć można nawet testament w formie aktu notarialnego.

Czy każdy testament da się podważać?

Testament to ostatnie oświadczenie woli zmarłego. Może ją wyrazić w postaci testamentu zwykłego, czyli w formie pisemnej, notarialnej lub urzędowej, albo jako tzw. testament szczególny, czyli ustny albo podróżny. A że oświadczenia woli mogą być obarczone wadami, każdy testament można podważyć. W zależności od jego formy może to być jednak mniej lub bardziej skomplikowane. Podważyć można nawet testament sporządzony w formie aktu notarialnego.

Czy każda osoba może podważyć testament?

Testament może podważyć każdy, kto ma w tym interes prawny. Co istotne, wcale nie musi być to członek najbliższej rodziny zmarłego ani spadkobierca. Może to być np. znajomy zmarłego, który twierdzi, że testament jest niezgodny z wolą spadkodawcy, lub że został sfałszowany. Warunkiem jest wykazanie interesu prawnego.

Jakie są okoliczności umożliwiające podważenie testamentu?

Przypadki, w których można podważyć testament zostały wskazane w art. 945 Kodeksu cywilnego. Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

  • w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
  • pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
  • pod wpływem groźby.

Punktów zaczepienia do podważenia testamentu jest wiele. Może to być przykładowo stan upojenia alkoholowego testatora (osoby sporządzającej testament), jego choroba psychiczna, jak również wprowadzenie go w błąd, np. poprzez przedstawienie pewnych faktów i zjawisk, które w rzeczywistości nie mają miejsca. Skrajną okolicznością jest groźba wobec osoby sporządzającej testament. Bojąc się o bezpieczeństwo własne, bądź bliskich, testator spisuje testament, który w rezultacie jest obarczony wadą oświadczenia woli. Wówczas takie wady są solidną podstawą do ubiegania się o podważenie spisanego testamentu. Co ważne, powyższe tyczy się wszystkich rodzajów testamentów. Zgodnie z art. 945 § 2 k.c., na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym przypadku po upływie dziesięciu lat od otwarcia spadku.

W jaki sposób podważyć testament?

Samo kwestionowanie poprawności i ważności testamentu jest niewystarczające, aby można go było uznać za bezskuteczny i nieważny. Aby to osiągnąć potrzebne jest wszczęcie postępowania sądowego. Każdy jego uczestnik, w tym wnioskodawca, ma prawo do podważenia ostatniej woli zmarłego. Podczas rozprawy przed sądem należy przedstawić dowody, które będą stanowić podstawę unieważnienia testamentu. Warto zaznaczyć, że podważenie testamentu, nawet tego znalezionego po latach, jest możliwe poprzez złożenie wniosku w trakcie postępowania o uchylenie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Ponadto, podważenie testamentu może mieć miejsce również w toku rozprawy m.in.: dotyczącej zapłaty zachowku czy wykonania zapisu testamentowego. Mówiąc wprost – każda sprawa w sądzie, która odnosi się do konkretnego spadku daje możliwość podważenia testamentu. W związku z powyższym, gdy takowa się toczy, nie ma konieczności zakładania kolejnej sprawy dotyczącej podważenia testamentu, choć oczywiście jest to dozwolone. Trzeba mieć jednak na uwadze, że podważenie może mieć miejsce wyłącznie przed sądem.

Jakie są skutki podważenia testamentu?

Sąd na podstawie przeprowadzonych dowodów może wydać stosowne postanowienie, w którym uzna nieważność testamentu. Wówczas taki dokument uważany jest za bezskuteczny, czyli jakby w ogóle nie istniał. Osoba, która podważa testament i wygra sprawę będzie dziedziczyć zgodnie ze stanem sprzed odnalezienia testamentu. Jeśli jednak przegra – to i tak może starać się o uzyskanie zachowku. Warto wspomnieć, że jeśli w wyniku podważenia testamentu okaże się, że został on sfałszowany, wtedy sprawcy grozi odpowiedzialność karna.

Podsumowanie

Samo odnalezienie testamentu, także po wielu latach,  nie musi oznaczać dla dotychczasowych spadkobierców utratę majątku odziedziczonego i rozdzielonego przed tym faktem. Podjąwszy odpowiednie kroki praktycznie każdy, kto ma interes prawny może podważyć testament, niezależnie od formy jego sporządzenia. Istotne jest, by skutecznie dowieść nieważność dokumentu i zadbać o formalne aspekty tej procedury. Podważenie testamentu wymaga wykazania rzetelnych dowodów i argumentów, które zapewnią sukces w postępowaniu przed sądem.

Autor: Robert Nogacki, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców

Biznes w Polsce

Działalność gospodarczą rozpoczynamy od bezpłatnej rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, którą prowadzi minister właściwy do spraw gospodarki.

Wniosek składa się na specjalnym formularzu, który jest dostępny na stronie internetowej CEIDG.

Wniosek ten musi być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Wniosek można złożyć także w dowolnie wybranym urzędzie gminy osobiście lub listem poleconym (musi być wówczas opatrzony podpisem wnioskodawcy poświadczonym notarialnie). Wpis do CEIDG jest dokonywany najpóźniej następnego dnia roboczego po dniu złożenia wniosku.

Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o braku orzeczonych wobec wnioskodawcy zakazów prowadzenia działalności gospodarczej, zakazu wykonywania określonego zawodu i zakazu prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi. Należy również dołączyć oświadczenie o posiadaniu tytułu prawnego do każdej nieruchomości, której adres jest wpisywany w CEIDG (przedsiębiorca wpisany do CEIDG jest obowiązany posiadać tytuł prawny do nieruchomości, których adresy podlegają wpisowi) Ww. oświadczenia składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Wniosek o wpis do CEIDG jest jednocześnie wnioskiem o nadanie numeru REGON (rejestr podmiotów gospodarki narodowej), wnioskiem o nadanie NIP (Numer Identyfikacji Podatkowej) a także złożeniem oświadczenia o wyborze formy opodatkowania.

Jeżeli przedsiębiorca jest płatnikiem składek, do wniosku o wpis do CEIDG może dołączyć zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i/albo do ubezpieczenia zdrowotnego, zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny, a także zmianę danych wskazanych w ww. zgłoszeniach lub zgłoszenie wyrejestrowania z ww. ubezpieczeń.
CEIDG przesyła dane do wskazanego przez przedsiębiorcę urzędu skarbowego, właściwego urzędu statystycznego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Wniosek o wpis do CEIDG nie podlega żadnym opłatom.
Zaświadczeniem o wpisie do CEIDG jest wydruk ze strony internetowej CEIDG.

Organy administracji publicznej nie mogą domagać się od przedsiębiorców okazywania, przekazywania lub załączania do wniosków zaświadczeń o wpisie w CEIDG. Numerem identyfikacyjnym przedsiębiorcy w obrocie gospodarczym jest numer NIP.

Nie wymaga rejestracji drobna działalność zarobkowa osób fizycznych, których przychód nie przekroczy w żadnym miesiącu 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Informacje na temat takiej działalności można znaleźć w serwisie informacyjno-usługowym dla przedsiębiorcy.

Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego, którzy chcą wykonywać w Polsce działalność gospodarczą, mogą:

  • założyć w Polsce własną firmę jednoosobową lub dowolną spółkę handlową
  • świadczyć transgranicznie usługi – bez rejestrowania działalności w Polsce
  • założyć w Polsce oddział lub przedstawicielstwo.

Państwami członkowskimi UE są: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Szwecja, Węgry, Włochy.

Państwami członkowskimi Europejskiego Obszaru Gospodarczego, poza państwami członkowskimi UE, są Norwegia, Islandia, Liechtenstein.

Własną firmę, dowolną spółkę handlową, oddział lub przedstawicielstwo mogą założyć w Polsce, także obywatele USA oraz Konfederacji Szwajcarskiej.

Umowy międzynarodowe Traktat o stosunkach handlowych i gospodarczych między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, sporządzony w Waszyngtonie dnia 21 marca 1990 r. oraz Umowa między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Konfederacją Szwajcarską, z drugiej strony, w sprawie swobodnego przepływu osób umożliwiają zakładanie działalności gospodarczej przez obywateli Stanów Zjednoczonych Ameryki i Konfederacji Szwajcarskiej na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.

Obywatele państw, które nie należą do Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą:

  • założyć w Polsce własną firmę jednoosobową lub dowolną spółkę handlową, jeżeli mają tytuł pobytowy, który do tego uprawnia
  • założyć w Polsce spółkę komandytową, komandytowo-akcyjną, z ograniczoną odpowiedzialnością, prostą spółkę akcyjną i spółkę akcyjną
  • przystępować do spółki komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjną oraz nabywać i obejmować udziały lub akcje w tych spółkach
  • założyć w Polsce oddział przedsiębiorcy zagranicznego, jeżeli ratyfikowane umowy międzynarodowe podpisane z Polską nie wykluczają takiej możliwości.

Wykaz ratyfikowanych umów międzynarodowych można znaleźć na stronie Internetowej Bazy Traktatów, prowadzonej przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Swoją firmę możesz prowadzić w jednym lub wielu stałych miejscach, na przykład w punkcie usługowym, w biurze, w tym w biurze wirtualnym lub coworkingowym, we własnym mieszkaniu albo bez stałego adresu czy mobilnie, na przykład jeżeli wykonujesz usługi u klienta. Masz w tym zakresie pełną dowolność.

► Co załatwisz zakładając firmę online na Biznes.gov.pl

  • zgłosisz adres do doręczeń, czyli miejsce, w którym będziesz odbierać korespondencję dotyczącą twojej działalności gospodarczej
  • zgłosisz adres stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli prowadzisz działalność w stałym miejscu
  • zgłosisz dodatkowe stałe miejsca, w których działasz, jeżeli poza stałym miejscem prowadzisz na przykład filie, odziały, magazyny czy punkty przyjmowania zleceń.

Pamiętaj! Możesz wybrać opcję „brak stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej”, jeżeli nie prowadzisz działalności w stałym miejscu.

Ważne! Musisz posiadać tytuł prawny do każdej nieruchomości, której adres zgłaszasz do CEIDG. Tytułem prawnym do nieruchomości może być:

  • prawo własności (współwłasności) nieruchomości lub lokalu mieszkalnego
  • prawo użytkowania wieczystego gruntu wraz z prawem własności budynków
  • spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
  • dzierżawa
  • najem
  • użyczenie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *