Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu. Ordynacja podatkowa przewiduje jednak wyjątkowe sytuacje, które mogą tę odpowiedzialność wyłączyć.
Odpowiedzialność członka zarządu
Zgodnie z art. 116 § 1 ordynacji podatkowej za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:
- nie wykazał, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne
- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;
- nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Istotnym jest zatem, że niewypłacalność, będąca przyczyną do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i w konsekwencji ograniczenie odpowiedzialności członka zarządu, powinna być zgłoszona przez członka, w czasie którego kadencji powstała. Jednym z problemów jest zatem ustalenie kiedy powstała niewypłacalność.
Ustalenie kiedy doszło do niewypłacalności spółki
Spółka posiadająca jednego członka zarządu miała zaległości podatkowe w VAT za poszczególne miesiące lat 2013, 2014, 2015, 2016 i 2018. Łączna kwota dochodzonych należności wynosiła 840 516,83 zł (w tym koszty egzekucyjne w kwocie 49 890,70 zł). Organ dokonał zajęcia mienia o wartości 168 090 zł. W konsekwencji ewentualna sprzedaż tych ruchomości nie doprowadziła do wyegzekwowania jakiejkolwiek części zaległości spółki w podatku od towarów i usług za IV kwartał 2013 r.
Zaległości wynikały z nieodzwierciedlania stanu rzeczywistego jak też z uwagi na nieujmowanie całości sprzedaży dokonywanej przez spółkę. W związku z tym organ kontroli skarbowej zakwestionował rzetelność prowadzonych ewidencji. Innymi słowy spółka nie zaewidencjonowała sprzedaży i nie rozliczyła podatku należnego. Spółka natomiast uważała, że organ kontroli powinien przy ustalaniu stanu faktycznego, istotnego dla uznania kiedy doszło do niewypłacalności i kiedy należało złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, powołać biegłego z zakresu rachunkowości i finansów.
Konieczność powołania biegłego
W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazano, że organy podatkowe nie mają obowiązku powoływać biegłych z zakresu rachunkowości na okoliczność ustalenia faktu oraz daty powstania niewypłacalności w sytuacji, gdy materiał dowodowy jest wystarczający do stwierdzenia danego stanu faktycznego. Według NSA, skoro sprzedaż nie była ewidencjonowana, możliwe jest bazowanie na ustaleniach, których samodzielnie dokonał organ podatkowy, tym bardziej że badanie sprawozdań finansowych nie zawsze wymaga posiadania specjalistycznej wiedzy.
Czynny udział strony w postępowaniu
NSA zwrócił uwagę na bardzo istotną kwestię, czyli możliwość wypowiedzenia się w ramach czynnego udziału strony w postępowaniu. Członek zarządu, który miał odpowiadać za zobowiązania spółki miał zapewniony czynny udział w tym postępowaniu, a także możliwość zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym i wypowiedzenia się w sprawie zebranych dowodów i materiałów, oraz zgłoszonych żądań. Strona na etapie postępowania nie zgłosiła żądań oraz nie przedłożyła dodatkowych dowodów, świadczących o tym, że organ źle ustalił stan faktyczny, dlatego następcze ich podniesienie nie przyniosło żadnego skutku.
Wina strony w zgłoszeniu wniosku o upadłość
Kolejną przesłanką wyłączającą odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe jest brak winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. NSA wskazał, że określenie zaległości podatkowych w późniejszych decyzjach nie oznacza, że kondycja finansowa była dobra. Decyzja określa jedynie, że zobowiązania podatkowe nie zostały prawidłowo określone i rozliczone przez podatnika, co doprowadziło do powstania zaległości. NSA wskazał, że zaległości te zostały celowo ukryte przez spółkę i trudno jest przyjąć, że jednoosobowy zarząd nie wiedział o ukrywaniu sprzedaży przez spółkę. Wobec celowych działań, członek zarządu ponosi winę za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie.
Autor: Robert Nogacki, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców
Działalność gospodarczą rozpoczynamy od bezpłatnej rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, którą prowadzi minister właściwy do spraw gospodarki.
Wniosek składa się na specjalnym formularzu, który jest dostępny na stronie internetowej CEIDG.
Wniosek ten musi być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Wniosek można złożyć także w dowolnie wybranym urzędzie gminy osobiście lub listem poleconym (musi być wówczas opatrzony podpisem wnioskodawcy poświadczonym notarialnie). Wpis do CEIDG jest dokonywany najpóźniej następnego dnia roboczego po dniu złożenia wniosku.
Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o braku orzeczonych wobec wnioskodawcy zakazów prowadzenia działalności gospodarczej, zakazu wykonywania określonego zawodu i zakazu prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi. Należy również dołączyć oświadczenie o posiadaniu tytułu prawnego do każdej nieruchomości, której adres jest wpisywany w CEIDG (przedsiębiorca wpisany do CEIDG jest obowiązany posiadać tytuł prawny do nieruchomości, których adresy podlegają wpisowi) Ww. oświadczenia składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Wniosek o wpis do CEIDG jest jednocześnie wnioskiem o nadanie numeru REGON (rejestr podmiotów gospodarki narodowej), wnioskiem o nadanie NIP (Numer Identyfikacji Podatkowej) a także złożeniem oświadczenia o wyborze formy opodatkowania.
Jeżeli przedsiębiorca jest płatnikiem składek, do wniosku o wpis do CEIDG może dołączyć zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i/albo do ubezpieczenia zdrowotnego, zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny, a także zmianę danych wskazanych w ww. zgłoszeniach lub zgłoszenie wyrejestrowania z ww. ubezpieczeń.
CEIDG przesyła dane do wskazanego przez przedsiębiorcę urzędu skarbowego, właściwego urzędu statystycznego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Wniosek o wpis do CEIDG nie podlega żadnym opłatom.
Zaświadczeniem o wpisie do CEIDG jest wydruk ze strony internetowej CEIDG.
Organy administracji publicznej nie mogą domagać się od przedsiębiorców okazywania, przekazywania lub załączania do wniosków zaświadczeń o wpisie w CEIDG. Numerem identyfikacyjnym przedsiębiorcy w obrocie gospodarczym jest numer NIP.
Nie wymaga rejestracji drobna działalność zarobkowa osób fizycznych, których przychód nie przekroczy w żadnym miesiącu 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Informacje na temat takiej działalności można znaleźć w serwisie informacyjno-usługowym dla przedsiębiorcy.
Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego, którzy chcą wykonywać w Polsce działalność gospodarczą, mogą:
- założyć w Polsce własną firmę jednoosobową lub dowolną spółkę handlową
- świadczyć transgranicznie usługi – bez rejestrowania działalności w Polsce
- założyć w Polsce oddział lub przedstawicielstwo.
Państwami członkowskimi UE są: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Szwecja, Węgry, Włochy.
Państwami członkowskimi Europejskiego Obszaru Gospodarczego, poza państwami członkowskimi UE, są Norwegia, Islandia, Liechtenstein.
Własną firmę, dowolną spółkę handlową, oddział lub przedstawicielstwo mogą założyć w Polsce, także obywatele USA oraz Konfederacji Szwajcarskiej.
Umowy międzynarodowe Traktat o stosunkach handlowych i gospodarczych między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, sporządzony w Waszyngtonie dnia 21 marca 1990 r. oraz Umowa między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Konfederacją Szwajcarską, z drugiej strony, w sprawie swobodnego przepływu osób umożliwiają zakładanie działalności gospodarczej przez obywateli Stanów Zjednoczonych Ameryki i Konfederacji Szwajcarskiej na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.
Obywatele państw, które nie należą do Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą:
- założyć w Polsce własną firmę jednoosobową lub dowolną spółkę handlową, jeżeli mają tytuł pobytowy, który do tego uprawnia
- założyć w Polsce spółkę komandytową, komandytowo-akcyjną, z ograniczoną odpowiedzialnością, prostą spółkę akcyjną i spółkę akcyjną
- przystępować do spółki komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjną oraz nabywać i obejmować udziały lub akcje w tych spółkach
- założyć w Polsce oddział przedsiębiorcy zagranicznego, jeżeli ratyfikowane umowy międzynarodowe podpisane z Polską nie wykluczają takiej możliwości.
Wykaz ratyfikowanych umów międzynarodowych można znaleźć na stronie Internetowej Bazy Traktatów, prowadzonej przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
